Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wzmacnia rolę samorządów w realizacji programu Czyste Powietrze i dlatego ogłasza dwie ważne decyzje dla gmin: przedłużenie naboru na operatorów programu do 31 marca 2026 r. oraz kontynuację współpracy w prowadzeniu punktów konsultacyjno-informacyjnych (PKI).

„Poprawa jakości powietrza zaczyna się w gminach – najbliżej mieszkańców. To tam szukają oni rzetelnych informacji oraz realnego wsparcia przy składaniu wniosków o dotacje w programie Czyste Powietrze, realizacji inwestycji termomodernizacyjnej i jej rozliczeniu. Dlatego samorządy są kluczowym partnerem programu Czyste Powietrze. Bliskość zaufanego doradcy w gminie daje mieszkańcom motywację do działania – dla zdrowia, komfortu i oszczędności” – mówi wiceprezes Zarządu NFOŚiGW Robert Gajda.

Operator i PKI – uzupełniające się formy lokalnego wsparcia

Punkty konsultacyjno-informacyjne od 2021 r. tworzą ogólnopolską sieć wsparcia mieszkańców, opartą na współpracy gmin z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) i NFOŚiGW. Obecnie w całej Polsce działa 2 138 PKI, które pomagają mieszkańcom w uzyskaniu informacji, przygotowaniu wniosków oraz rozliczeniu inwestycji.
W nowej odsłonie programu, obowiązującej od 31 marca 2025 r., gminy mogą – obok prowadzenia PKI – pełnić także rolę operatora programu Czyste Powietrze. Obie formy wsparcia wzajemnie się uzupełniają, tworząc spójny i skuteczny system pomocy lokalnej.

Nabór na operatorów przedłużony do 31 marca 2026 r.

NFOŚiGW przedłużył termin naboru dla gmin na pełnienie roli operatora programu do 31 marca 2026 r. Operator zapewnia kompleksowe wsparcie beneficjentom kwalifikującym się do najwyższego poziomu dofinansowania oraz w przypadku prefinansowania – od złożenia wniosku po jego końcowe rozliczenie. „Pracownik gminy pełniący rolę operatora jest przede wszystkim przewodnikiem mieszkańca po programie. Tłumaczy korzyści, wyjaśnia zasady dofinansowania i pomaga przejść przez cały proces – od wniosku po komplet dokumentów. Nie wymaga to wykształcenia technicznego, lecz umiejętności rozmowy, jasnego tłumaczenia i znajomości procedur, bo wsparcie dotyczy formalności, a nie oceny technicznej inwestycji” – dodaje Robert Gajda.

Każda gmina w Polsce

Operatorem programu Czyste Powietrze może zostać każda gmina w Polsce – zarówno ta, która wcześniej prowadziła PKI, jak i nowa w programie. Zgłoszenia należy składać do właściwego terytorialnie WFOŚiGW, który udostępni wzór porozumienia i wymagane załączniki. Współpraca oparta jest na elastycznych zasadach – gmina może w każdej chwili wypowiedzieć porozumienie.
Za realizację zadań operatora gmina otrzymuje ryczałt w łącznej wysokości 1700 zł za jednego beneficjenta: 500 zł po podpisaniu umowy o dofinansowanie oraz 1200 zł po końcowym rozliczeniu inwestycji. Zadania mogą być realizowane samodzielnie lub we współpracy z inną gminą. Dodatkowo możliwe jest zlecenie zadań zewnętrznemu wykonawcy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Gminy, które nie zdecydują się na rolę operatora, mogą nadal prowadzić PKI, natomiast beneficjentów z terenów bez operatora obsługuje bezpośrednio WFOŚiGW.
Do tej pory 1 349 gmin zdecydowało się na pełnienie roli operatora. Wraz z WFOŚiGW składają one już ponad 40% wniosków w nowej odsłonie programu, uruchomionej pod koniec marca br.

PKI zostają – współpraca będzie kontynuowana

Gminy, które nie zdecydują się na rolę operatora, mogą nadal prowadzić punkty konsultacyjno-informacyjne. NFOŚiGW potwierdza kontynuację współpracy z gminami w tym zakresie również w 2026 r., podkreślając znaczenie PKI jako pierwszego i najbliższego mieszkańcom punktu kontaktu z programem.
Dotychczas finansowanie PKI odbywało się w formie refundacji kosztów kwalifikowanych – do 35 tys. zł rocznie, z możliwością pokrycia do 100% wydatków, w tym wynagrodzeń, wyposażenia punktów oraz działań informacyjno-promocyjnych. Jednocześnie trwają prace nad dalszym udoskonaleniem zasad współpracy z gminami, w tym nad zmianami w katalogu kosztów kwalifikowanych, odpowiadającymi na zgłaszane przez samorządy potrzeby – zarówno w zakresie PKI, jak i zadań operatorskich.

Akademia Czystego Powietrza – praktyczne wsparcie dla gmin

Aby dodatkowo wesprzeć gminy w skutecznym pełnieniu roli operatora programu oraz prowadzeniu punktów konsultacyjno-informacyjnych, NFOŚiGW rozwija Akademię Czystego Powietrza – systemowe wsparcie edukacyjne dla samorządów. To cykl praktycznych webinarów prowadzonych przez ekspertów i doświadczonych operatorów z innych gmin, obejmujących m.in. zasady programu, proces wnioskowania, audyty energetyczne, rozliczenia oraz codzienną pracę z mieszkańcami. W tegorocznej edycji dobrymi praktykami dzielą się gminy z Mazowsza (Jednorożec, Zwoleń) oraz z Wielkopolski (Jarocin, Pleszew) – warto posłuchać praktyków, którzy na co dzień skutecznie wspierają mieszkańców w realizacji inwestycji.

czystepowietrze.gov.pl/dla-gmin
czystepowietrze.gov.pl/akademia-czystego-powietrza

Materiał udostępniony przez NFOŚiGW